W jaki sposób opisujemy buty do biegania po górach?

TYP STOPY

Chodzi o to w jaki sposób układa się Twoja stopa podczas biegu. Czy „schodzi” do środka (pronacja), czy przetaczasz ją po zewnętrznych krawędziach (supinacja)? A może przechodzisz z pięty na palce bez większych "odchyłów" w jedną czy drugą stronę? Więcej na ten temat przeczytasz ➡️ w tym poradniku (tam również znajdziesz informacje jak domowymi metodami określić rodzaj stopy). Jeśli chodzi o bieganie w terenie to ten parametr jest mniej istotny, niż podczas treningów na asfalcie. Na nierównym podłożu w zasadzie każdy krok jest inny, takie standardowe wsparcie, które oferują buty asfaltowe, w terenie nie ma zastosowania. Zresztą, nawet sami producenci butów, bardzo rzadko oferują modele trailowe ze wsparciem dla pronatorów.

• neutralna – stopa przetacza się neutralnie bez „odchyłów” ani do środka, ani na zewnątrz.
• pronacja – w trakcie biegu stopa „schodzi” do środka, wycierając wewnętrzne krawędzie podeszwy.
• supinacja – przejście z pięty na palce odbywa się po zewnętrznych krawędziach stopy.

NA JAKI TEREN

Jeden z kluczowych parametrów przy wyborze butów do biegania w terenie! Jeśli szukasz buta na konkretne zawody, albo konkretne góry, to będzie pierwsza cecha, na którą powinieneś zwrócić uwagę. To, do jakiego terenu nadaje się dany model zależy przede wszystkim od jego bieżnika. Gdy szukasz buta na twarde nawierzchnie (skały, kamienie, szutry) to bieżnik charakteryzował będzie się niższymi kołkami (do 4-5mm), które gęsto przykryją podeszwę (taki bieżnik lepiej będzie się "kleił" do twardych nawierzchni). Dodatkowo często w takich modelach znajdziemy specjalną płytkę w podeszwie środkowej, której zadaniem będzie ochrona przed ostrymi elementami podłoża. Buty na miękkie nawierzchnie (błoto, śnieg) posiadają natomiast wyższe kołki (6-8mm) i rzadszy rozstaw, tak żeby bieżnik mógł oczyszczać się z nadmiaru błota czy śniegu w trakcie biegu.

• skały, kamienie, szutry – podeszwa gęsto pokryta niewielkimi kołkami (4-5mm).
• błoto, śnieg – podeszwa z wysokimi kołkami (6-8mm) o szerokim rozstawie.
• leśne ścieżki, polne drogi – podeszwa z łagodnym bieżnikiem, z mniejszą ilością kołków (do 4-5mm).
• lód – podeszwa z wysokimi kołkami (6-8mm) o szerokim rozstawie, dodatkowo pokryta kolcami.

ILOŚĆ AMORTYZACJI

Filtrując buty tym parametrem możesz wyświetlić modele o pożądanej ilości amortyzacji. Natomiast to, ile jej potrzebujesz musisz ustalić już sam podczas treningów i startów w coraz dłuższych zawodach. W przeciwieństwie do asfaltu, w terenie amortyzację butów odczuwa się w nieco inny sposób. Zróżnicowane podłoże oraz różne rodzaje bieżników mogą dawać odmienne poczucie poziomu amortyzacji. Warto pamiętać, że im twardsze podłoże, z dużą ilością kamieni, tym przydaje się większa ilość pianki, która będzie amortyzowała wstrząsy. Z kolei im bardziej miękki, błotnisty teren, tym tej amortyzacji będzie potrzeba mniej.

• 1/6 – bardzo mała – buty minimalistyczne, chronią stopę przed mechanicznymi uszkodzeniami, otarciami o podłoże, ale nie zapewniają praktycznie żadnej dodatkowej amortyzacji w postaci pianki amortyzującej. Buty typu FiveFingers itp.
• 2/6 – mała – buty o tym parametrze dostarczają świetnego czucia podłoża, ilość pianki jest na tyle mała, że doskonale czujemy teren pod stopami.
• 3/6 – średnia – butom z tej kategorii bliżej do naturalnych odczuć w trakcie biegu, czyli dobrego czucia podłoża i bliskiego z nim kontaktu, niż biegania jak na pluszowych piankach. Średnia ilość pianki zapewnia dobrą ochronę przed podłożem i wystarczającą amortyzację na krótsze treningi wykonywane na miękkiej nawierzchni.
• 4/6 – duża – dla większości biegaczy trailowych (ceniących sobie komfort ponad szybkość i dynamikę) to będzie optymalny wybór do codziennych treningów i startów w krótszych zawodach. Buty o tej wartości zapewniają optymalny stosunek amortyzacji, do dynamiki i czucia terenu.
• 5/6 – bardzo duża – doskonałe rozwiązanie dla biegaczy szukających komfortu na długich biegach i codziennych treningach. Bardzo duży komfort, o krok od maksymalnej amortyzacji.
• 6/6 – maksymalna - buty dla osób, które szukają maksymalnego komfortu za cenę wagi i czucia podłoża. Buty z tej kategorii świetnie tłumią wstrząsy i zapewniają świetną amortyzację. To również świetna opcja na bardzo długie biegi ultra, zwłaszcza na te rozgrywane na twardym, skalistym podłożu.

DROP

Różnica pomiędzy wysokością pięty, a wysokością palców. Drop wpływa na technikę i sposób biegu. Buty z niższym spadkiem ułatwiają bieganie ze śródstopia, w bardziej naturalnym stylu. Zwykle posiadają też mniejszą ilość pianki w podeszwie. Z kolei im wyższy drop, tym łatwiej lądować na pięcie. W ostatnim czasie na fali popularności butów ➡️ Hoka One One czy ➡️ Altra pojawiły się rozwiązania hybrydowe, czyli niski drop przy jednoczesnym zachowaniu dużej ilości pianki pod stopami i miękkiej, pluszowej wręcz, amortyzacji. Zwykle też buty na miękkie nawierzchnie (błoto, śnieg, miękka leśna ściółka) mają niższe dropy, but jest wtedy elastyczniejszy i ułatwia bieg w trudnym terenie. Dodatkowo niższy drop w terenie nie jest tak intensywnie odczuwalny jak na płaskiej, asfaltowej nawierzchni. Jeśli chcesz zacząć biegać w butach z niższym spadkiem, to dobrym pomysłem jest wybranie na początek butów trailowych.  

• 0 - 4mm - buty minimalistyczne, w nich stopa pracuje w naturalny sposób, wymuszają lądowanie na śródstopiu. Zwykle wymagają okresu przestawienia się na nową technikę biegu. W przypadku modeli z dużą ilością pianki (Altra, Hoka) to przejście jest łagodniejsze.
• 5 - 9mm - pięta tu wciąż ma lekkie oparcie, ale nadal taka wartość dropu pozwala na swobodny bieg ze śródstopia. To faza przejściowa pomiędzy butami o klasycznych dropach (10-12mm), a butami zupełnie minimalistycznymi.  
• 10mm i więcej - standardowa wartość sprzed czasów "rewolucji" biegania naturalnego. Bezpieczny wybór na początek, gdy nie chcesz zaprzątać sobie głowy techniką biegu. 

WYSOKOŚĆ PIĘTY / PALCÓW

Ilość pianki, która znajduje się pod piętą oraz palcami. Generalnie im większa wartość, tym lepsza amortyzacja. Za tym idzie też izolacja od podłoża. Co ma swoje dobre strony - jeśli startujesz w długim biegu w kamienistym terenie, wtedy but z dużą ilością pianki pod stopami świetnie będzie chronił przed dyskomfortem, który powoduje bieganie po kamieniach. Zwłaszcza bieganie na dużym zmęczeniu. Jeśli jednak wolisz być bliżej terenu, lepiej czuć to, co masz pod stopami, albo chcesz biegać szybciej i dynamiczniej, wtedy lepiej sprawdzą się buty z mniejszą ilością „słoniny”. Na miękkiej nawierzchni też lepiej powinny sprawdzić się buty, w których stopa jest nieco bliżej podłoża.

Wysokość pięty:

• poniżej 20mm - stopa w takich butach jest blisko podłoża, dzięki czemu czucie terenu jest świetne, ale za cenę mniejszej ochrony i amortyzacji.
• od 20 do 30mm - jeśli nie zależy Ci szczególnie mocno ani na maksymalnej amortyzacji, ani czuciu podłoża, to wybierz rozwiązanie pośrednie. To optymalny balans pomiędzy dobrą amortyzacją a kontaktem z terenem.
• powyżej 30mm - buty z największą ilością pianki, które zapewniają maksimum komfortu i izolacji pod podłoża, ale za cenę czucia podłoża i dynamiki.

Wysokość palców:

• poniżej 20mm - stopa w takich butach jest blisko podłoża, dzięki czemu czucie terenu jest świetne, ale za cenę mniejszej ochrony i amortyzacji.
• od 20 do 30mm - jeśli nie zależy Ci szczególnie mocno ani na maksymalnej amortyzacji, ani czuciu podłoża, to wybierz rozwiązanie pośrednie. To optymalny balans pomiędzy dobrą amortyzacją a kontaktem z terenem.
• powyżej 30mm - buty z największą ilością pianki, które zapewniają maksimum komfortu i izolacji pod podłoża, ale za cenę czucia podłoża i dynamiki.

DYNAMIKA BUTA

But nie tylko musi być dobrze amortyzowany, wygodny, ale również pomagać biegać szybciej! Za dynamikę odpowiada rodzaj zastosowanej pianki, jej miękkość/sprężystość, ilość czy drop. Różne kombinacje tych cech dają nam buty o odmiennym charakterze. Jeśli szukasz komfortowego buta na dłuższy dystans, to dynamika zejdzie na dalszy plan (jeśli chcesz biegać długo i komfortowo, ale niekoniecznie szybko to dynamika nie będzie tak istotna), ale już w przypadku butów do krótszych i szybszych biegów dynamika będzie szalenie istotnym parametrem.

• 1/5 - bardzo mała - umówmy się, buty do biegania muszą mieć jakąś dynamikę, więc takich "kapci" o bardzo małej dynamice nie mamy w ofercie!
• 2/5 - mała - tym wynikiem zwykle wyróżniają się najlepiej amortyzowane buty treningowe, których zadaniem jest ochrona i bezpieczeństwo, amortyzacja i komfort ponad wszystko! Również dynamikę
• 3/5 - średnia - jeśli nie zależy Ci na szybkości, a wybierasz komfort i bezpieczeństwo, to but ze średnią dynamiką będzie dobrym wyborem - tym wynikiem najczęściej charakteryzują się typowe buty do codziennego treningu.
• 4/5 - duża - nadal but treningowy, ale z bardziej dynamicznym charakterem.
• 5/5 - bardzo duża - zakładając takie buty od razu chcesz ruszać na szlak, czujesz, że rwą się same do biegu.

SZEROKOŚĆ CHOLEWKI

But butowi nierówny! Poza masą parametrów, poszczególne modele różnią się dopasowaniem. Może więc okazać się, że ten idealny but, który spełnia wszystkie kryteria będzie za wąski / za szeroki! Co pół roku, razem z nowymi dostawami kolejnych kolekcji robimy wielkie przymiarki wszystkich par butów. Jest nas trójka na stałe w sklepie + do tego grono zaprzyjaźnionych biegaczy. Mierzymy po kolei wszystkie modele i wystawiamy im oceny jeśli chodzi o dopasowanie oraz ilość wolnego miejsca na palce. Dzięki temu, że każdy but jest przez nas oceniony Tobie będzie łatwiej podjąć decyzję co do zakupu. Jeśli już biegasz w jakimś modelu, który mamy dostępny w NBR, to sprawdź jego ocenę i na tej podstawie będziesz wiedział czego spodziewać się po butach ocenionych podobnie. Wybierając buty pod kątem startów w długich biegach ultra warto wybrać nieco szerszą cholewkę. To dodatkowe miejsce przyda się w kolejnych godzinach biegu, gdy stopy nieco spuchną.

• 1/5 - bardzo dopasowane - but ściśle dopasowany do stopy, dla biegaczy z wąską stopą, albo do krótkich, szybkich treningów czy startów w zawodach.
• 2/5 - dopasowane - cholewka jest bardziej dopasowana niż w butach o standardowej szerokości. W przypadku biegaczy o szerokich stopach ten stopień dopasowania może powodować dyskomfort.
• 3/5 - standardowa szerokość - średnia ilość miejsca na palce, czyli standard. Buty o tej szerokości to zdecydowana większość dostępnych modeli w ofertach producentów butów biegowych.
• 4/5 - szerokie - z przodu znajdziesz nieco więcej luzu niż w standardowych butach, dla biegaczy o wąskich stopach luzu będzie za dużo, dla reszty taka ilość może okazać się dużym plusem. Zwłaszcza na dłuższym dystansie. 
• 5/5 - bardzo szerokie - posiadacze szerokich stóp mogą poczuć się wreszcie komfortowo, miejsca jest dość! To buty o ponadprzeciętnie szerokich cholewkach.

WAGA BUTA

W przypadku tego parametru warto pamiętać o tym, że nie zawsze najlepszym butem będzie ten najlżejszy! Co decyduje o wadze? Ilość amortyzacji, systemów wspierających Twoje stopy w trakcie biegu oraz jakość zastosowanych materiałów. Szukając buta dobrze amortyzowanego i bezpiecznego niekoniecznie najlepszym wyborem będzie ultralekka waga, ta amortyzacja i komfort musi po prostu ważyć. Jeśli celowo unikasz zbyt dużej ilości systemów, wolisz, żeby but pozostawiał więcej swobody podczas biegu, wtedy niska waga będzie informacją, że w danym modelu upchano mniej pianek i rozwiązań technologicznych.